شاخص ترس و طمع یکی از پرکاربردترین ابزارها در تحلیل بازارهای مالی است. رفتار بسیاری از معامله‌گران در بازارهای مالی بر مبنای احساسات درونی و لحظه‌ای آن‌ها شکل می‌گیرد. ترس و طمع دو محرک اصلی نوسانات در بازارهای مالی هستند که جریانات قیمتی را به‌وجود می‌آورند. بسیاری از مواقع این سوال را از خودمان می‌پرسیم که چه زمانی برای ورود به یک بازار مالی مناسب است. شاخص ترس و طمع می‌تواند گزینه خوبی برای پاسخ به این سوال باشد.

شاخص ترس و طمع چیست؟

گفتیم که احساساتی نظیر حرص و در مقابل، ترس عاملی برای تشکیل روندها در بازار هستند. درواقع در دوره‌های رشد و رونق بازار، احساساتی نظیر حرص و طمع معامله‌گران باعث افزایش قیمت‌ها می‌شود. در مقابل، ترس و نگرانی معامله‌گران در دوران رکود نیز باعث نزول بیشتر قیمت‌ها در بازارهای مالی می‌شود.

شاخص ترس و طمع معیار خوبی برای این سنجش است. درواقع این شاخص با اندازه‌گیری میزان ترس و طمع معامله‌گران دربازار میزان نوسانات بازار را اندازه‌گیری می‌کند. به عنوان مثال زمانی سرمایه‌گذاران اقدام به فروش سهام می‌کنند که از چیزی ترسیده باشند. در مقابل زمانی اقدام به خرید سهمی می‌کنند که طمع سود در آن‌ها ایجاد شود. این شاخص در بازارهای مالی متفاوت به نام‌های مختلفی شناخته می‌شود که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

شاخص ترس و طمع در بورس آمریکا

در بازار بورس آمریکا این شاخص را با نام VIX می‌شناسیم. شاخص VIX مخفف عبارت Volatility Index و به معنی شاخص نوسانات بازار است. درواقع این شاخص میزان نوسانات سی روزه شاخص S&P500 را نشان می‌دهد که عملکرد ۵۰۰ شرکت بزرگ سهامی حاضر در بورس را ارزیابی می‌کند.

با این شاخص ما می‌توانیم میزان ترس و یا طمع سرمایه‌گذاران را در لحظه اندازه‌گیری کنیم. لازم به ذکر است که این شاخص برای اولین بار در سال ۱۹۹۳ دکتر رابرت والی (Robert Whaley) و برای اندازه‌گیری میزان نوسانات بورس CBOE طراحی شد. این امر نشان دهنده قدمت استفاده از این اندیکاتور است.

چگونه از شاخص ترس و طمع استفاده کنیم؟

از آنجایی که شاخص ترس و طمع (VIX) میزان نوسانات بازار بورس را اندازه‌گیری می‌کند، پس می‌توانیم نتیجه بگیریم که این شاخص رابطه عکسی با روند بازار دارد. زمانی که بازار در حالت بحرانی قرار دارد، معمولا بازار دچار ریزش می‌شود. بنابراین بسیاری از سرمایه‌گذاران سعی می‌کنند با اقدامات پوششی (نظیر صندوق‌های سرمایه‌گذرای و اختیارهای تبعی و خرید اختیار فروش) از ریسک خود در بازار بکاهند. در چنین وضعیتی میزان شاخص ترس و طمع نیز افزایش می‌یابد. اما در مقابل زمانی که بازار در شرایط خوبی قراردارد، معمولا سرمایه‌گذاران ریسک بیشتری می‌کنند و ما شاهد ورود سرمایه‌های بیشتری به بازار هستیم. در چنین وضعیتی شاخص ترس و طمع (VIX) در حالت نزولی قرار می‌گیرد و به اصطلاح می‌گوییم که بازار در چنین شرایطی در آرامش است.

آیا شاخص ترس و طمع بورس تهران هم داریم؟

خیر متاسفانه هنوز چنین شاخصی برای بورس اوراق بهادار تهران به‌صورت رسمی محاسبه و معرفی نشده است. اما اندیکاتور این شاخص را در پلتفرم تریدینگ‌ویو (TRADINGVIEW) می‌توانید از قسمت اندیکاتورها با نام Historical Volatility مشاهده کنید.

به‌عنوان مثال در نمودار فوق ما اندیکاتور مذکور را روی شاخص کل بورس اعمال کردیم (منبع سایت ره‌آورد۳۶۵). همان‌طور که مشخص است زمان‌هایی که شاخص ترس و طمع در پایین‌ترین حالت خود قرار دارند، می‌توانیم بگوییم که آرامش نسبی بر بازار حاکم است و سرمایه‌گذاران با نگرانی کمتری در بازار فعالیت می‌کنند. همچنین این اندیکاتور به ما می‌گوید که زمانی که شاخص ترس و طمع زیاد می‌شود، ریسک بازار هم زیاد شده و این مساله باعث ایجاد ترس و نگرانی بیشتر سرمایه‌گذاران شده است.

دقت کنید که افزایش نگرانی سرمایه‌گذاران همیشه باعث ریزش در قیمت‌ها نمی‌شود و با کاهش شاخص ترس و طمع بازار دوباره روند خود را ادامه می‌دهد. بنابراین زمانی که اندیکاتور شاخص ترس و طمع در پایین‌ترین حد خود قرار بگیرد، می‌توانیم بگوییم که ریسک بازار کم شده است (نکته مهم: کاهش ریسک به تنهایی دلیلی برای افزایش قیمت‌ها نیست).

شاخص ترس و طمع در بازار ارزهای دیجیتال

شاید بازار ارزهای دیجیتال یکی از پر نوسان‌ترین بازارهای مالی در جهان است که معامله‌گران این بازار به شدت تصمیمات احساسی می‌گیرند. لذا این تصمیمات در قیمت‌های بازار بسیار تاثیرگذار خواهند بود. شاخص ترس و طمع در چنین بازاری می‌تواند به سرمایه‌گذاران دید خوبی نسبت به شرایط بازار بدهد تا بتوانند بهتر تصمیم‌گیری کنند.

به عبارتی دیگر شاخص ترس و طمع در بازار ارزهای دیجیتال ابزاری برای اندازه‌گیری وضعیت بازار در لحظه است. لازم به ذکر است که این شاخص را در بازار ارزهای دیجیتال با نام Fear and Greed (ترس و طمع) می‌شناسند.

شاخص ترس و طمع در ارزهای دیجیتال چگونه کار می‌کند؟

این شاخص درواقع مثل یک دما سنج عمل می‌کند و به ما می‌گوید مقدار خریداران بیشتر است یا فروشندگان. به این ترتیب شاخص ترس و طمع بین اعداد صفر تا صد نوسان می‌کند. عدد صفر به معنای ترس شدید و عدد صد به معنای طمع شدید در بازار خواهد بود.
برای دیدن این دماسنج می‌توانید به سایت Alternative.me مراجعه کنید. همچنین شما می‌توانید شاخص ترس و طمع را در داخل سایت تریدینگ‌ویو نیز ببینید.

شاخص ترس و طمع چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟

برای اندازه‌گیری میزان شاخص ترس و طمع، موارد مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرند. یکی از اجزای تشکیل دهنده این شاخص میزان نوسانات بیت‌کوین است. این عامل حدود ۲۵ دصد از اندازه شاخص را تشکیل می‌دهد.

عامل دومی که در اندازه‌گیری شاخص ترس و طمع موثر است، حجم معاملات در بازار است. برای این‌کار به نوعی از میانگین حجم معاملات سی روزه و نود روزه استفاده می‌شود که در مجموع حدود ۲۵ درصد روی این شاخص تاثیرگذار است.

عامل دیگری که برای محاسبه این شاخص مورد استفاده قرار می‌گیرد اطلاعات متنی و ترند شدن در گوگل و شبکه‌های اجتماعی است. به این ترتیب که مشخص می‌شود که چه تعدادی ازمردم درباره یک دارایی خاص صحبت می‌کنند.

جمع‌بندی
شاخص ترس و طمع یکی از شاخص‌هایی است که دید مناسبی را برای چگونگی شرایط معاملات بازار در مورد یک دارایی خاص یا حتی یک بازار به ما می‌دهد. به این ترتیب دیگر نیازی به انجام محاسبات پیچیده یا تحلیل‌های زمان‌بر نداریم و می‌توانیم شرایط لحظه‌ای یک بازار را بسنجیم. امروزه بسیاری از مردم برای این‌که بدانند در چه سهم و یا بازاری معامله کنند که کمترین ریسک را داشته باشد، از شاخص ترس و طمع استفاده می‌کنند. اما باید دقت کنیم که استفاده از شاخص ترس و طمع به تنهایی نمی‌تواند برای ما سیگنال ورود و یا خروج به سهمی را صادر کند.

به نقل از سایت تالار بورس: (لینک مطلب)